بوتیل گلیکول (Butyl glycol)
- نام شیمیایی: بوتیل گلیکول
- نام‌های دیگر محصول: گلایکول مونو بوتیل اتر، بوتیل گلایکول، Butyl Glycol
- شکل و حالت فیزیکی: مایع بی‌رنگ و شفاف
بوتیل گلیکول چیست؟
ترکیب شیمیایی بوتیل گلایکول که با نام های 2-بوتوکسی اتانول، گلایکول مونو بوتیل اتر و اتیلن گلایول مونو بوتیل اتر نیز شناخته می شود، یک مایع شفاف، بی رنگ و روغنی شکل است که بویی منحصر به فرد و ملایم دارد. فرمول شیمیایی این ترکیب آلی به صورت C6H14O2 نمایش داده می شود و علامت اختصاری آن، BG می باشد.
بوتیل گلایکول در آب و برخی از سایر حلال های آلی حل می شود. به صورت تجاری، بوتیل گلیکول، نیم قرن است که در بزرگ ترین صنایع در جهان، تولید و به بازارهای بین المللی ارائه می گردد.
نقطه ذوب 2-بوتوکسی اتانول، کمتر از 4/70 – درجه سانتی گراد می باشد و نقطه جوش آن برابر با 168 تا 172 درجه سانتی گراد است. نقطه اشتعال پذیری برای این ترکیب شیمیایی آلی، 67 درجه سانتی گراد گزارش شده است. وزن مخصوص بوتیل گلیکول در حدود 899 تا 902 کیلوگرم بر متر مکعب است.
کاربرد بوتیل گلیکول
بوتیل گلایکول، یکی از پرمصرف ترین ترکیبات آلی در صنایع مواد و محصولات شیمیایی است. بیشتر از 75% از تولیدات 2-بوتوکسی اتانول در صنایع رنگ و پوشش به مصرف می رسد. این حلال آلی یکی از بهترین ترکیباتی است که زمان خشک شدن رنگ و پوشش را افزایش می دهد و جریان آنها را بهبود می بخشد. این حلال، فراریت بسیار پایینی دارد.
سایر کاربرد بوتیل گلایکول در صنایع را می توان به صورت زیر معرفی نمود:
- کاربرد بوتیل گلیکول به عنوان حلال در تولید جوهرهای چاپ و رنگ های نساجی
- کاربرد بوتیل گلیکول به عنوان جزئی از مایعات هیدرولیکی
- موارد استفاده بوتیل گلایکول به عنوان جزئی از روغن های حفاری و برشکاری
- کاربرد به عنوان جزء اصلی ترکیبات پخش کننده های نشت روغن
- موارد استفاده بوتیل گلایکول به عنوان یک ماده اولیه برای تولید ترکیب آلی بوتیلن گلیکول استات (یک حلال آلی)
- کاربرد به عنوان ماده اولیه در تهیه پلاستی سایزرها در واکنش با فتالیک انیدرید
- استفاده از 2-بوتوکسی اتانول به عنوان یک حلال در تولید مواد شوینده خانگی
- تولید تمیز کننده ها و پاک کننده های صنعتی
موارد ایمنی مربوط به بوتیل گلیکول
بوتیل گلیکول در مخازن و بشکه هایی از جنس فولاد کربنی، فولاد ضد زنگ یا بشکه های تفلون، ذخیره و نگهداری می شود. خرید و فروش این حلال آلی به صورت حمل در مخازن یا به صورت فله ای انجام می گیرد. با توجه به اینکه نقطه اشتعال پذیری این ترکیب آلی بسیار کمتر است، لذا این ماده جزو ترکیبات شیمیایی خطرناک و قابل اشتعال دسته بندی می شود. اگر شرایط حمل و نقل استاندارد برای مخازن این ترکیب، رعایت گردد، به صورت ایمن و بی خطر می توان آنها را حمل نمود.
کارکنانی که با ترکیب بوتیل گلیکول سروکار دارند باید هنگام کار از دستکش و لباس کار مخصوص استفاده کنند. استنشاق بخارات این حلال شیمیایی موجب تحریک دستگاه تنفسی می شود؛ بنابراین پیشنهاد می کنیم کارگران انبار حتماً از ماسک تهویه استفاده کنند.
به منظور جلوگیری از خطر تماس 2-بوتوکسی اتانول با چشم، لازم است افراد از عینک مخصوص کار استفاده کنند. پس از هر بار استفاده از این ماده باید دست ها به طور کامل با آب فرآوان شسته شوند.
بازار بوتیل گلیکول
بوتیل گلایکول در اثر واکنش میان دو ترکیب شیمیایی اتیلن اکسید و بوتانول تولید می شود. حضور کاتالیزور برای انجام این فرآیندها الزامی است. در حین این واکنش ها، چنانچه نسبت اتیلن اکسید به نرمال بوتانول بیشتر از 1 باشد، مونواترهای دی و تری اتیلن گلایکول نیز تولید می شوند که این مواد نیز از ترکیبات شیمیایی پرکاربرد هستند.
تولید جهانی بوتیل گلیکول، چیزی حدود 300 تا 500 هزار تن در هر سال تخمین زده شده است. میزان تولید این حلال آلی در کشورهای جهان، متغیر است. کشورهای آمریکای شمالی در حال حاضر در تولید این ترکیب شیمیایی بسیار موفق عمل کرده اند.
سهم دیگری از تولید جهانی 2-بوتوکسی اتانول به کشورهای اروپایی در نیمه شرقی و غربی این قاره اختصاص دارد و پس از آن، کشورهای آسیای شرقی نظیر چین، خاورمیانه و برخی از کشورهای آفریقایی، سهم ویژه ای را در تولید بوتیل گلایکول به خود اختصاص داده اند.